Ένα στοιχείο που προκύπτει από την εθνικιστική υστερία των ημερών είναι ότι άνθρωποι καθημερινοί, της διπλανής πόρτας, όχι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένοι, απολιτίκ και γενικά αδιάφοροι αυτοπαρουσιάζονται ως ένθερμοι θεματοφύλακες μιας τάχα αναλλοίωτης παράδοσης, φρουροί των ''ιερών και των οσίων της φυλής'' και του ''αιώνιου, λαμπρού και ανώτερου ιστορικού παρελθόντος των Ελλήνων''. Οποιοσδήποτε αντίλογος επισύρει από τη μεριά τους την στοχοποίηση: όποιος προσπαθήσει να αναδείξει την κενότητα των ''επιχειρημάτων'' τους, την παγίδευσή τους σε εθνικιστικές αφηγήσεις και ουσιαστικά το γεγονός ότι το μόνο που κάνουν είναι να μηρυκάζουν συνθήματα, χαρακτηρίζεται αυτομάτως ως μειοδότης, εθνοπροδότης και μηδενιστής.Άνθρωποι που στην πλειοψηφία τους αναπαράγουν ερμηνείες και ειδήσεις προερχόμενες από σάιτ τύπου Μακελειό και τα συναφή. Γι' αυτούς η παράδοση, εν προκειμένω η ελληνική, βρίσκεται διαρκώς σε κίνδυνο, αποτελεί στόχο κάποιων αφανών δυνάμεων, οι οποίες την απειλούν και θέλουν να την υποκλέψουν ή να την αλλοιώσουν. Έτσι, αυτοί ως γνήσιοι απόγονοι των αρχαίων και άξιοι συνεχιστές του μεγαλειώδους παρελθόντος ζώνουν τ' άρματά τους και φορούν τη μακεδονική τους χλαμύδα.
Γι' αυτούς το παρελθόν αποτελεί ένα ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο, ένα καμβά που αντικατοπτρίζει το ιστορικό μεγαλείο και μόνον αυτό, όπου χωρά με ευκολία τόσο η Σπάρτη και η μακεδονική αυτοκρατορία όσο και η δημοκρατική Αθήνα. Ωστόσο, κάθε παράδοση έχει σημασία σήμερα από τη στιγμή που αυτή διασώζει αξίες, ιδέες, αντιλήψεις και πρακτικές, οι οποίες, κατέχοντας μια οικουμενική και πανανθρώπινη διάσταση, έχουν να πουν κάτι σημαντικό στο σήμερα και δίχως τις οποίες η ζωή δεν θα είχε κανένα απολύτως νόημα, λαμβάνοντας φυσικά υπόψη την απόσταση που μας χωρίζει με την εποχή τους. Έτσι, είναι αναγκαία πάντοτε η εκλογή ιδεών από το παρελθόν και όχι η εξιδανίκευσή του ή η υιοθέτηση ενός αφηγήματος που τα χωρά αβίαστα λίγο πολύ όλα μέσα.
Η παράδοση και η ιστορία, όπως και κάθε παράδοση και ιστορία, μας ενδιαφέρουν ως πηγές στοιχείων και πληροφοριών που μπορούν να προσφέρουν ένα νόημα ουσιαστικό στο σήμερα, να εμπλουτίσουν και να φωτίσουν το παρόν μέσα από τον αναστοχασμό και την κριτική προσέγγιση. Υπ' αυτήν την άποψη μας ενδιαφέρει η ελληνικότητα ως παράδοση, αλλά η ελληνικότητα π.χ. του Καστοριάδη και όχι αυτή του κάθε πατριδοκάπηλου εθνικιστή. Μας ενδιαφέρει η αθηναϊκή ελευθερία, η παρρησία, η ισηγορία, η διαβούλευση, η ισοψηφία, η δημοκρατία και όχι η δεσποτεία, η βασιλική αυθαιρεσία, οι στρατιωτικές κατακτήσεις, η κυριαρχία και οι στρατηλάτες. Μας ενδιαφέρει η αθηναϊκή Εκκλησία του Δήμου, όπου η απόφαση του δήμου ήταν τελεσίδικη και αποκλειστικά δική του και όχι η σπαρτιατική Απέλλα, όπου οι γέροντες και οι βασιλείς μπορούσαν να μη λάβουν υπόψη την απόφαση του δήμου και να διαλύσουν τη συνέλευση. Μας ενδιαφέρει ο αθηναϊκός νόμος ως συλλογικά θεσπισμένος θεσμικός κανόνας έπειτα από διαβούλευση και ελεύθερη κριτική και όχι ο δεσποτικός νόμος του μονάρχη. Μας ενδιαφέρει η ανοικτότητα της αθηναϊκής πόλεως, όπου οι μέτοικοι μπορούσαν να διαμείνουν στην Αθήνα και οι Αθηναίοι ήταν υποχρεωμένοι να περιθάλψουν τους ξένους και όχι η σπαρτιατική κλειστότητα και η ξενηλασία. Ένας Αριστοτέλης δεν θα μπορούσε ποτέ να μείνει και να φιλοσοφήσει στη Σπάρτη. Μας ενδιαφέρει το ''ελευθέρως πολιτεύομεν'' του Περικλή και όχι η μονοκρατορική εξουσία των Μακεδόνων βασιλέων. Μας ενδιαφέρει η αυτοσυνειδησία του Αισχύλου για το αναπότρεπτο του θανάτου ως έσχατου ορίου της ζωής (''μα όταν το χώμα πιει το αίμα ενός ανθρώπου, μια και πεθάνει, ανάσταση πια δεν υπάρχει'', Ευμενίδες 647-48) και όχι η χριστιανική υπόσχεση για ανάσταση των νεκρών. Μας ενδιαφέρει η αθηναϊκή δημοκρατική αντίληψη ότι η εξουσία είναι έργο ανθρώπινο και συλλογικό και όχι αυτό το τρομερό που τόλμησε να ξεστομίσει ο Παύλος δικαιολογώντας και νομιμοποιώντας την κρατική εξουσία λέγοντας ότι ''Καθε άνθρωπος, ας υποτάσσεται εις τας ανωτέρας εξουσίας της πολιτείας,διότι δεν υπάρχει εξουσία μέσα εις την κοινωνίαν, που να μη απορρέη από τον Θεόν· οι άρχοντες έχουν ταχθή από τον Θεόν'' (Προς Ρωμαίους 13.1) Από τη χριστιανική παράδοση μας ενδιαφέρει ο Χριστός των ανέστιων, των ιερόδουλων και των κατατρεγμένων και όχι το ιερατείο των εξουσιαστών θρησκευτικών ηγετών. Μας ενδιαφέρει π.χ. από τη σύγχρονη παράδοση η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική με όρους ισότητας και όχι ο αποκλεισμός αυτών, όπως συνέβαινε στην δημοκρατική Αθήνα. Μας ενδιαφέρει η ελληνική ιδέα της ισότητας μεταξύ των πολιτών και όχι η ανατολική πρακτική που επέβαλλε να προσκυνάται και να λατρεύεται ο βασιλιάς ως θεός, ένα τυπικό που υιοθέτησε ο Αλέξανδρος, κάτι εντελώς ξένο και αδιανόητο για την ελληνική παράδοση.
Το παρελθόν είναι μήτρα σπουδαίων ιδεών, από τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε πολύτιμα στοιχεία. Οι φαντασιώσεις χάρισμα στους εθνικιστές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου